Podawanie do publicznej wiadomości danych osobowych dłużników Spółdzielni Mieszkaniowej

Spółdzielnia jest administratorem danych osobowych przekazanych przez osoby mieszkające w jej zasobach. Przetwarzanie danych osobowych przez spółdzielnie mieszkaniowe regulują następujące akty prawne:

•  ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych,
• ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, i w zakresie nieuregulowanym w jej przepisach – ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze.

Dane Osobowe

Art. 6 Ustawy o ochronie danych osobowych 

1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.

2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

Tym samym zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami prawa za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące danej osoby, które umożliwiają jej identyfikację w sposób bezpośredni lub pośredni /o czym poniżej/.

Podawanie do Publicznej Wiadomości

Art. 7 pkt. 2) Ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, iż:

Ilekroć w ustawie jest mowa o przetwarzaniu danych - rozumie się przez to jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych,

Za podawanie do publicznej wiadomości danych personalnych oraz kwot zadłużenia mieszkańców zasobów Spółdzielni należy uznać takie działanie, które stwarza możliwość zapoznania się informacjami przez szeroki krąg odbiorców, w tym również osób z poza grona członków Spółdzielni. Nie pozostawia wątpliwości, iż poprzez wywieszenie w budynku, na klatce schodowej listy dłużników daje możliwość uzyskania wglądu w jej treść przez każdego, kto chociażby przypadkowo znalazł się we wskazanym miejscu.

Bezpośrednie i Pośrednie Zidentyfikowanie Osoby

Bezpośrednia identyfikacja osoby zachodzi wówczas gdy podana do publicznej wiadomości lista zawiera imiona i nazwiska zadłużonych mieszkańców. Do działań dających możliwość pośredniej identyfikacji dochodzi wówczas gdy na liście brak jest danych personalnych, jednakże wskazuje ona lokal, piętro a nawet klatkę schodową określonego budynku. Istotnym jest również, iż naruszeniem prawa jest już stworzenie warunków dających możliwość dokonania pośredniej identyfikacji, niezależnie od faktu czy w rzeczywistości ktokolwiek jej dokona czy też nie.

Sprzeczność z Przepisami Prawa   

Art. 51 ust. 1 Ustawy o ochronie danych osobowych stanowi, iż:

Kto administrując zbiorem danych lub będąc obowiązany do ochrony danych osobowych udostępnia je lub umożliwia dostęp do nich osobom nieupoważnionym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Zgodnie z powyższym podanie do publicznej wiadomości listy dłużników lub chociażby wskazanie w jej treści wyłącznie klatek lub pięter dające możliwość pośredniej identyfikacji konkretnych osób, naraża Zarząd Spółdzielni na odpowiedzialność karną.

Ponadto podanie do publicznej wiadomości listy dłużników Spółdzielni spowoduje naruszenie prawa wskazanej osoby do dobrego imienia, które jest zagwarantowane zarówno Konstytucją jak i przepisami Kodeksu Cywilnego – art. 23. W związku z powyższym omawiane działanie Spółdzielni może spowodować wystąpienie przez osoby umieszczone na liście, poprzez podanie imienia i nazwiska lub możliwe do identyfikacji na podstawie innych danych ujawnionych w jej treści, z zasadnymi powództwami o zaprzestanie naruszeń, zadośćuczynienie lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Ponadto w sytuacji gdy udostępnienie danych spowodowało szkodę materialną mieszkaniec zasobów Spółdzielni ma prawo wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym.

Zgodnie z powyższym brak jest możliwości prawnej podania do publicznej wiadomości po przez wywieszenie na klatce schodowej, korytarzu, gablocie etc. listy dłużników zawierającej imiona i nazwiska, ale również wskazującej wyłącznie na numery mieszkań, piętra czy też klatki budynków. Zaznaczyć również należy, iż nawet wprowadzenie do statutu spółdzielni postanowienia umożliwiającego podawanie do publicznej wiadomości ww. informacji czy też podjęcie uchwały w tej sprawie, nie legalizuje takiego działania. Bowiem treść statutu, czy też uchwały spółdzielni, nie mogą być sprzeczne z prawem.

Możliwość ujawnienia informacji o zadłużeniu zgodna z obowiązującym prawem

Jak zostało już powyżej wskazane niezgodnym z literą prawa jest podawanie do publicznej wiadomości jakichkolwiek informacji o zadłużeniu. Jednakże istnieją dwa przypadki, kiedy udostępnienie omawianych danych jest możliwe:

1. Zgoda osoby zadłużonej

Podanie do publicznej wiadomości danych dotyczących zadłużenia tj. ich udostępnienie będące przetwarzaniem dokonywanym przez administratora danych – Spółdzielnie, możliwe jest w przypadku wyrażenia na powyższe działanie zgody przez osobę, której dane dotyczą.

Zgodnie z art. 7 pkt. 5 Ustawy o ochronie danych osobowych, poprzez zgodę osoby, której dane dotyczą rozumie się: oświadczenie woli, którego treścią jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych tego, kto składa oświadczenie; zgoda nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści; zgoda może być odwołana w każdym czasie.

Natomiast na podstawie art. 23 ust. 1 pkt. 1 ww. ustawy przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę (…).

Wobec powyższego Spółdzielnia może podać do publicznej wiadomości listę wyłącznie w sytuacji wyrażenia przez dłużników zgody na podanie ich danych personalnych wraz ze stanem zadłużenia. Zgoda na wskazane działanie musi być wyrażona w formie pisemnej i dotyczyć wyłącznie tego obszaru przetwarzania danych. Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, iż składane przez osoby podające swoje dane Spółdzielni, oświadczenia co do ich przetwarzania na potrzeby czynszowe i inne związane z działalnością Spółdzielni nie jest tożsame z wyrażeniem zgody na udostępnianie stanu zadłużenia.

Oczywistym jest również, iż oceniając realnie szanse uzyskania zgody od osób zadłużonych należy stwierdzić, iż w rzeczywistości możliwość podania do publicznej wiadomości listy jest wykluczona.

2. Dane dotyczące zadłużenia w Rejestrze Członków

Zgodnie z art. 30 Prawa Spółdzielczego

Zarząd spółdzielni prowadzi rejestr członków zawierający ich imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania (w odniesieniu do członków będących osobami prawnymi - ich nazwę i siedzibę), wysokość zadeklarowanych i wniesionych udziałów, wysokość wniesionych wkładów, ich rodzaj, jeżeli są to wkłady niepieniężne, zmiany tych danych, datę przyjęcia w poczet członków, datę wypowiedzenia członkostwa i jego ustania, a także inne dane przewidziane w statucie.

Zgodnie z powyższym należy przyjąć, iż w zakresie powyższej regulacji stanowiącej o możliwości wprowadzenia do Rejestru Członków innych danych przewidzianych w Statucie, takimi informacjami może być wysokość zadłużenia. Jednakże w takim przypadku koniecznym jest wprowadzenie do treści Statutu odpowiednich zapisów regulujących formę i tryb udostępniania przedmiotowych danych. Równocześnie krąg potencjalnych odbiorców tj. osób uprawnionych do przeglądania i zaznajamiania się z treścią Rejestru Członków i zawartymi w nim informacjami jest ograniczony wyłącznie do członków spółdzielni, ich małżonków i wierzycieli członków lub spółdzielni (art. 30 Prawa Spółdzielczego). Tym samym udostępnianie przedmiotowych informacji nie jest ich podawaniem do publicznej wiadomości, a krąg podmiotów uprawnionych do ich uzyskania ściśle reguluje wskazany art. 30 Prawa Spółdzielczego. W takim też zakresie tj. z odpowiednimi regulacjami w Statucie oraz przy udostępnianiu informacji wyłącznie osobom powyżej wskazanym ujawnianie danych o zadłużeniu nie stanowi naruszenia Ustawy o ochronie danych osobowych, która w art. 23 ust. 1 pkt 2 stanowi, iż przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

 Radca Prawny Barbara Wrońska