Egzekucja z wkładu mieszkaniowego w spółdzielczym lokatorskim prawie do lokalu

Zgodnie z art. 9 ust. 3 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji.

Czy jednak wobec powyższego, a konkretnie wyłączeniu prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, wierzyciel nie ma żadnej prawem przewidzianej możliwości dochodzenia swych roszczeń wobec dłużnika – członka spółdzielni uprawnionego z tytułu lokatorskiego prawa, w sytuacji gdy egzekucja z innych składników majątku okazała się bezskuteczna.

Należy bowiem zauważyć, iż spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu jest ściśle związane z osobą uprawnionego członka spółdzielni i w skład przynależnych na jego podstawie uprawnień należy korzystanie z danego lokalu celem zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. Jednakże warunkiem koniecznym do spełnienia dla osoby ubiegającej się o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu jest wniesienie wkładu mieszkaniowego, który może podlegać zajęciu komorniczemu. 

 

Przepisy Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie stanowią o możliwości prowadzenia egzekucji w stosunku do wyżej wymienionego składnika majątkowego tj. wkładu mieszkaniowego, jednakże zgodnie z art. 1 ust. 7 w/w ustawy, w zakresie nieuregulowanym w ustawie do spółdzielni mieszkaniowej stosuje się przepisy ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848, z późn. zm.).

 

Art. 27 § 3 Prawa Spółdzielczego stanowi, iż:

Jeżeli egzekucja z innego majątku członka okaże się bezskuteczna, a przepis szczególny nie stanowi inaczej, wierzyciel członka może skierować egzekucję do wniesionych przez członka wkładów. W takim wypadku roszczenie członka o zwrot wkładów lub ich równowartości staje się wymagalne po upływie sześciu miesięcy od dnia zajęcia wkładów, chyba że wymagalność tego roszczenia nastąpiła wcześniej na podstawie innych przepisów.

 

Zgodnie z powyższym aby zajęcie wkładu mieszkaniowego w postępowaniu egzekucyjnym było możliwe w pierwszej kolejności musi być przeprowadzone postępowanie egzekucyjne w stosunku do pozostałych składników majątku (ruchomości, nieruchomości, praw) dłużnika  – uprawnionego z tytułu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Dopiero w sytuacji wydania przez komornika sądowego postanowienia o umorzeniu postępowania z uwagi na bezskuteczność egzekucji, na stosowny wniosek wierzyciela może ona zostać skierowana w stosunku do wkładu mieszkaniowego. Komornik sądowy dokonuje wówczas zajęcia wkładu i niezwłocznie winny jest poinformować o tym fakcie Spółdzielnie doręczając odpis wydanego postanowienia.

Od chwili zajęcia wkładu mieszkaniowego wyłączona jest możliwość jego zwrotu (wypłaty wartości rynkowej lokalu) dłużnikowi w przypadku wygaśnięcia prawa do lokalu. Wypłata powyższego może nastąpić tylko i wyłącznie na rachunek wskazany przez komornika.

 

Stwierdzone zostało powyżej, iż zajęcie komornicze wkładu mieszkaniowego jest prawnie możliwe. Czy jednak w stosunku do omawianej kwestii znajdzie zastosowanie drugi człon zacytowanego art. 27 § 3 Prawa Spółdzielczego tj.  roszczenie członka o zwrot wkładów lub ich równowartości staje się wymagalne po upływie sześciu miesięcy od dnia zajęcia wkładów, chyba że wymagalność tego roszczenia nastąpiła wcześniej na podstawie innych przepisów.

Należy przede wszystkim pamiętać, iż przepisy Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych są prawem lex specialis w stosunku do Prawa Spółdzielczego. Ma to zasadnicze znaczenie w przypadku kolizji przepisów. Wówczas zawsze stosuje się w pierwszej kolejności prawo o randze lex specialis, a dopiero w przypadku braku stosownej regulacji ustawę o charakterze generalnym, w niniejszym przypadku Prawo Spółdzielcze. Wobec powyższego raz jeszcze należy podkreślić, iż spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu związane jest ze stosunkiem członkostwa w Spółdzielni mieszkaniowej. Wypłata wartości rynkowej lokalu możliwa jest tylko w przypadku wygaśnięcia tegoż prawa, co z kolei enumeratywnie reguluje art. 11 ust. 1 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych:

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale.

Ustanie członkostwa może nastąpić na skutek:

·         Wypowiedzenia członkostwa przez członka,

·         Śmierci członka,

·         Wykreślenia członka,

·         Wykluczenia członka.

 

Innych przypadki, o których mowa w art. 11 w/w ustawy to uregulowana w ust.  1¹, podjęta przez Spółdzielnię  uchwała  o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.

 

Wskazane powyżej przesłanki wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu są wyliczone w katalogu zamkniętym. Tym samym Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych wyklucza inne możliwości i podstawy, stwierdzenia, iż przedmiotowe prawo już członkowi nie przysługuje. Zauważyć należy, iż we wskazanych enumeratywnie przesłankach brak jest zapisu dotyczącego zajęcia komorniczego wkładu mieszkaniowego i upływu okresu 6 miesięcy.

 

Wypłata wartości rynkowej lokalu jest możliwa tylko w przypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Zgodnie z art. 11 ust. 2¹ Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych:

 

W wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

 

Oczywistym jest, iż w przypadku zajęcia komorniczego wskazana wypłata nie nastąpi na rzecz osoby uprawnionej. Zostanie ona przekazana komornikowi do wysokości dokonanego zajęcia.

 

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż dopóki istnieje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, zajęcie komornicze wkładu mieszkaniowego nie może być egzekwowane w dalszym toku postępowania egzekucyjnego, a jego znaczenie dla wierzyciela uaktywnia się w momencie wygaśnięcia prawa, bo tylko i wyłącznie po zaistnieniu tego zdarzenia może być prowadzona dalsza egzekucja. Tym samym treść art. 27 § 3 zd. 2 Prawa Spółdzielczego, co do wymagalności wkładu po upływie 6 miesięcy od chwili zajęcia przez komornika nie ma zastosowania do wkładów mieszkaniowych. Wierzyciel osoby uprawnionej z tytułu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, posiadający zajęcie wkładu mieszkaniowego, może uzyskać zaspokojenie z tegoż wkładu ale tylko w przypadku wygaśnięcia prawa do lokalu zgodnie z art. 11 ust. 1 – 1⁴ Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Zajęcie komornicze wkładu mieszkaniowego nie powoduje ani utraty członkostwa w Spółdzielni mieszkaniowej, ani wygaśnięcia prawa do lokalu.    

 

Radca Prawny Barbara Wrońska