Nierzadkim problemem
występującym w funkcjonowaniu Spółdzielni mieszkaniowych jest fakt, iż zapisy statutu
jako podstawowego dokumentu, który jest regulacją bytu prawnego Spółdzielni, są
niezgodne z obowiązującym prawem.
Niezgodność ta może być
łatwo dostrzegalna np. zmiany przepisów prawa w zakresie Zebrań Przedstawicieli
lub znacznie trudniejsza jak w przypadku sposobu liczenia głosów w trakcie
obrad Walnego Zgromadzenia (do dnia dzisiejszego znaczna większość Spółdzielni
mieszkaniowych nie dostosowała postanowień Statutu do brzmienia art. 83 ust.
9 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych).
Organem władnym podjąć
uchwałę w sprawie zmiany w statucie, zgodnie z art. 38 § 1 pkt. 10 Prawa Spółdzielczego,
jest Walne Zgromadzenie. Tym samym w przypadku dostrzeżenia niezgodności treści
statutu z obowiązującym prawem Zarząd Spółdzielni powinien przygotować projekt stosownej
uchwały, wnieść go pod obrady najbliższego posiedzenia Walnego Zgromadzenia,
które w drodze głosowania powinno przyjąć uchwałę dokonującą zmian w treści
Statutu.
Jednakże należy również
zastanowić się nad konsekwencjami prawnym jeśli Walne Zgromadzenie nie przyjmie
uchwały lub jej projekt nie zostanie wniesiony pod obrady, a także co w
przypadku gdy Spółdzielnia nie ma w treści statutu organu jakim jest Walne
Zgromadzenie, a zamiast tego nadal występuje Zebranie Przedstawicieli.
Po pierwsze zgodnie z
zasadą wyrażoną w art. 58 § 1 k.c. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy
jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w
szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej
wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Wobec powyższego oczywistym jest, iż wszelkie czynności wykonane w
oparciu o postanowienie Statutu sprzeczne z obowiązującym prawem będzie
nieważne lub też spowoduje nieistnienie w obrocie prawnym uchwalanych uchwał. Tym samym w sytuacji dalszego odbywania Zebrań Przedstawicieli,
zamiast Walnego Zgromadzenia, należy uznać, iż wszelkie uchwały (z wyjątkiem uchwały
zmieniającej statut) przez ten organ podjęte będą nieistniejącymi, jako że podjętym przez organ, którego zwołanie nastąpiło w sprzeczności z przepisami ustawy. Podobnie sytuacja
będzie wyglądać w przypadku obliczania wymaganej większości głosów na Walnym Zgromadzeniu
na podstawie przepisów Prawa Spółdzielczego zamiast Ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych. Nieistnienie obejmie zarówno uchwały o zatwierdzeniu sprawozdań,
podziale nadwyżki bilansowej lub pokryciu straty, a także uchwały wyborcze do
Rady Nadzorczej.
Dla zainteresowanych omawianą tematyką polecam
publikację dr Waldemara Walczaka „Wpływ ustawowych regulacji na standardy nadzoru korporacyjnego w spółdzielniach mieszkaniowych”
W
tym miejscu, ślad za publikacją dr Waldemara Walczaka - wskazaną powyżej, należy
również przytoczyć Uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja
2012r. w sprawie sygn. akt III CZP 84/11, w której Sąd Najwyższy stwierdził, iż
Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni, która nie dopełniła obowiązków przewidziany
w nowelizacji Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z 2007r., pozostaje je
organem statutowym. Jednakże, i tu w pełni podzielam interpretacje tejże
Uchwały dokonaną przez dr Waldemara Walczaka, pozostawienie Zebrania jako organu
statutowego miało tylko i wyłącznie to znaczenie, iż był to organ, który mógł
dokonać koniecznych zmian w statucie.
Należy również wskazać,
iż w sytuacji gdy wbrew obowiązującym przepisom prawa statut Spółdzielni mieszkaniowej
pozostaje niezmienionym, zastosowanie powinny znaleźć odpowiednie przepisy prawa
z pominięciem zapisów statutowych. Bowiem w hierarchii aktów prawnych prawo
powszechnie obowiązujące jest ponad prawem wewnętrznym podmiotów
korporacyjnych, uchwalanym przez ich organy. Tym samym w przypadku gdy do
chwili obecnej niezmieniony Statut stanowi, iż organem Spółdzielni jest
Zebranie Przedstawicieli, to Zarząd Spółdzielni, działając na podstawie
przepisów Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, powinien zwołać Walne Zgromadzenie,
które to należy uznać za organ władny podjąć również uchwałę w przedmiocie
zmian w statucie. Należy również wskazać, iż w ślad za Uchwałą SN z dnia 10
maja 2012r. w chwili obecnej możliwość zwołania i obradowania Zebrania
Przedstawicieli należy uznać za wątpliwą i ograniczyć wyłącznie do podjęcia
uchwały w przedmiocie zmiany Statutu, natomiast jakichkolwiek inne uchwały,
jako że podjęte przez organ sprzeczny obowiązującemu prawu, będą nieistniejącym. Sankcją
natomiast za niedostosowanie postanowień statutu do wymogów obowiązującego
prawa, na którą również zwrócił uwagę dr Waldemar Walczak w swojej publikacji,
jest przewidziana w art. 26 Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym możliwość
ustanowienia dla Spółdzielni, przez Sąd Rejestrowy kuratora.
Wobec powyższego raz
jeszcze należy wyraźnie podkreślić, iż w przypadku niedostosowania treści
statutu do obowiązujących przepisów prawa, koniecznym jest niezwłoczne podjęcie
przez Zarząd Spółdzielni czynności eliminujących powstałą sytuację.
Radca Prawny Barbara Wrońska
Bibliografia
Waldemar Walczak „Wpływ ustawowych regulacji na standardy nadzoru korporacyjnego w spółdzielniach mieszkaniowych”
